Giáo viên sẽ 'thoát ly' sách giáo khoa, chủ động sáng tạo bài giảng

Học sinh định hình được tương lai

Trải qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu, cô Ngô Thị Hoàng Liên, Hiệu trưởng trường Tiểu học Hoàng An (Hiệp Hòa, Bắc Giang) nhận thấy, chương trình giáo dục phổ thông mới thay đổi mục tiêu từ chú trọng truyền thụ kiến thức chuyển sang định hướng phát triển phẩm chất, năng lực cho người học.

Điều này sẽ giúp các em có thể ứng dụng kiến thức vào giải quyết vấn đề của thực tế cuộc sống. “Đây là điểm mới, mang lại lợi ích lớn nhất cho học sinh”, cô Liên nói.

Việc dạy tới đây sẽ không phải cô giảng, trò ghi chép, mà học thông qua tổ chức các hoạt động giáo dục, chú trọng để học sinh “học qua làm” các thực hành, thí nghiệm. Điều này, theo cô Liên, sẽ giúp các em dễ ghi nhớ và hiểu sâu các nội dung kiến thức. Từ đó, học sinh sẽ tự tin hơn, biết linh hoạt sử dụng các kiến thức học được vào xử lý các tình huống trong thực tiễn.

Nếu trước đây, sách giáo khoa là “pháp lệnh” và giáo viên nhiều năm chỉ giảng dạy nội dung có trong sách giáo khoa. Ở chương trình giáo dục phổ thông mới và sách giáo khoa đều được viết theo hướng mở.

Theo cô Liên, từ năm học tới, giáo viên sẽ được chủ động xây dựng kế hoạch dạy học, ngoài ngữ liệu trong sách giáo khoa giảng dạy, thầy cô có thể sử dụng ngữ liệu từ các bộ sách giáo khoa khác thân thuộc, gần gũi với học sinh, để khơi gợi hứng thú học tập của các em.

Song song với đó, các bài tập trong sách giáo khoa cũng không “đóng khung” câu trả lời mà được viết theo hướng mở để khuyến khích sự tư duy sáng tạo, suy nghĩ độc lập của học sinh trong việc tìm ra các hướng trả lời khác nhau.

“Sách giáo khoa lần này không bị nặng nề bởi các kiến thức hàn lâm, mỗi bài học được giới thiệu cho học sinh thông qua những gì thân quen với đời sống. Điều này giúp học sinh ngay khi học kiến thức trong sách giáo khoa đó đã định hình được phần nào, rằng mình có thể sử dụng kiến thức này để làm được việc gì trong cuộc sống.

Bên cạnh đó, việc đưa nội dung giáo dục địa phương - những gì gần gũi nhất với học sinh, vào giảng dạy chính thức trong chương trình giáo dục phổ thông, sẽ giúp các em hứng thú hơn, hiểu rõ hơn về quê hương, bản sắc văn hóa, lịch sử… nơi mình sinh sống, từ đó hình thành và phát triển các năng lực, phẩm chất tích cực”, cô Liên nói.

Điểm “cộng” lớn của đổi mới

Có hơn 20 năm làm giáo viên rồi thành cán bộ quản lý giáo dục, đây là lần đầu tiên cô Nguyễn Thị Huế, Hiệu trưởng trường Tiểu học Hiệp Cường (Kim Động, Hưng Yên) được thực hiện một chương trình có nhiều sách giáo khoa cho mỗi môn học. Cô Huế cảm thấy phấn chấn, mong chủ trương này được thực hiện lâu bền, bởi “một chương trình nhiều sách giáo khoa mang lại rất nhiều ưu điểm”.

Chủ trương tạo ra sự cạnh tranh trong biên soạn sách. Các nhà xuất bản sẽ tập trung đầu tư nhiều trí tuệ để có những bộ sách giáo khoa ý nghĩa nhất, chất lượng nhất. Người hưởng lợi cuối cùng của hoạt động này chính là giáo viên và các học sinh.

Việc có nhiều sách giáo khoa trong một chương trình thống nhất, cũng làm thay đổi tư duy của người dạy, cán bộ quản lý giáo dục. “Giờ đây, sách giáo khoa chỉ là tài liệu cụ thể hóa chương trình, là một kênh tham khảo. Do đó, giáo viên được quyền tự do sáng tạo, trong sử dụng các nguồn ngữ liệu mới để dạy cho học sinh. Việc giảng dạy của giáo viên sẽ không bị gò ép trong một khuôn mẫu nào”, cô Huế nói.

Qua nghiên cứu để lựa chọn sách giáo khoa lớp 1 giảng dạy ở trường năm học 2020-2021, cô Huế đánh giá các bộ sách đều chất lượng, chỉn chu, trau chuốt từ nội dung đến hình thức. Đặc biệt, việc giáo viên và các nhà trường được quyết định lựa chọn sách giáo khoa giảng dạy trong cơ sở giáo dục phổ thông, theo cô Huế, là “điểm cộng” lớn trong công tác đổi mới chương trình, sách giáo khoa lần này.

Tương tự, cô Phạm Thị Hoàn, Hiệu trưởng trường Tiểu học Vị Sơn, (Hiệp Hòa, Bắc Giang) cho rằng, việc nhà trường được chọn sách giáo khoa có tác dụng rất tốt trong công tác giáo dục.

Bởi, giáo viên khi nghiên cứu lựa chọn sách, sẽ nắm chắc được nội dung, quan điểm và cách sử dụng tài liệu giảng dạy này. Từ đó, việc dạy học sinh học sách giáo khoa sẽ hiệu quả hơn và có những sáng tạo, để các em phát huy phẩm chất, năng lực theo yêu cầu của chương trình.

Cô Hoàn đánh giá việc thực hiện một chương trình, nhiều sách giáo khoa và giáo dục theo hướng mở, trao quyền chủ động lớn cho giáo viên, các nhà trường, hướng tới mục tiêu phát triển phẩm chất năng lực cho người học là có rất nhiều lợi ích.

Bài toán quản lý khi nhiều SGK

Ông Hà Huy Giáp, Trưởng phòng Giáo dục Tiểu học, Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang cho biết, giáo viên trong tỉnh đánh giá rất tích cực chương trình và sách giáo khoa lớp 1 mới.

Về hình thức, sách giáo khoa có chất lượng giấy, khổ in, màu in tốt hơn, các bài học có nhiều tranh ảnh, hình vẽ… Quan trọng nhất, nội dung sách giáo khoa không nặng tính hàn lâm mà gắn lý thuyết với thực tế cuộc sống gần gũi với học sinh.

“Cả chương trình và sách giáo khoa đều được biên soạn theo hướng mở, trao quyền cho giáo viên chủ động vận dụng nhiều kiến thức từ các nguồn học liệu khác, từ thực tế cuộc sống, để giảng dạy cho học sinh. Sách cũng gợi mở cho thầy cô các phương pháp dạy học tích cực”, ông Giáp nói.

Về góc độc quản lý giáo dục ông Giáp cho rằng, sẽ có chút khó khăn hơn khi mỗi trường dạy học theo một sách giáo khoa khác nhau. Đây là bài toán mà người quản lý phải cố gắng, để làm sao giáo viên được thuận lợi nhất trong giảng dạy và học sinh là người hưởng lợi cuối cùng.

"Tất cả sách giáo khoa đều biên soạn theo chuẩn chung của chương trình giáo dục phổ thông, nên dù học sinh bị cắt ngang việc học do chuyển trường, thì cũng không quá lo ngại học hành bị ảnh hưởng. Việc quản lý cũng không bất cập”, vị này nói.