Tổng thống Ukraine bí mật chuyển tài sản nước ngoài cho bạn trước khi thắng cử?

Theo Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ), 600 nhà báo đến từ 150 cơ quan báo chí truyền thông của 117 nước đã tham gia vào cuộc điều tra "Hồ sơ Pandora", qua đó tiết lộ dữ liệu mật liên quan đến giao dịch ở nước ngoài của hàng loạt chính trị gia thế giới. 2,94 terabyte dữ liệu trong "hồ sơ Pandora" bao gồm hình ảnh, văn bản, thống kê, email và nhiều dạng khác. 

Trong đó, Tổng thống Ukraine được cho là có, hoặc từng có cổ phần chưa công khai ở một công ty nước ngoài, và dường như ông đã chuyển số tài sản này sang cho một người bạn chỉ vài tuần trước khi thắng cử.

Năm 2019, khi tranh cử, ông Zelensky cam kết làm sạch hệ thống lãnh đạo khỏi ảnh hưởng nặng nề của các “ông trùm”. Ông phản đối các chính trị gia giấu tài sản ở nước ngoài như tổng thống lúc bấy giờ là Petro Poroshenko. Thông điệp của Zelensky đã phát huy hiệu quả và ông giành được 73% phiếu bầu trong cuộc đua.

Hiện nhà lãnh đạo Ukraine chưa bình luận về thông tin của Hồ sơ Pandora, theo The Guardian. Người phát ngôn Sergiy Nikiforov trong khi đó nhắn: “Đó sẽ không phải là một câu trả lời”.

Hồ sơ Pandora cho rằng ông Zelensky tham gia một mạng lưới các công ty nước ngoài, đồng sở hữu tài sản ở các công ty với những người bạn lâu năm cũng như đối tác trong ngành truyền hình. Những người được đề cập tới bao gồm Serhiy Shefir, người từng cùng ông Zelensky sản xuất các chương trình, anh trai Borys của Shefir – người viết kịch bản. Ngoài ra, Ivan Bakanov, người bạn thuở bé của Tổng thống Ukraine, đồng thời là tổng giám đốc công ty sản xuất Kvartal 95 của ông, cũng xuất hiện trong hồ sơ.

Sau khi thắng cử, ông Zelensky đã đưa những đồng minh thân cận này vào chính phủ. Bakanov trở thành người đứng đầu cơ quan an ninh SBU của Ukraine. Serhiy Shefir được chỉ định làm trợ lý đầu tiên của tổng thống, vị trí không được trả lương, phụ trách xử lý lịch trình hàng ngày của ông. Nhóm thân cận này còn có một thành viên thứ tư là Andriy Yakovlev, đạo diễn phim và nhà sản xuất của Kvartal 95.

Theo ông Zelensky, việc bổ nhiệm những người này là về sự tin tưởng cá nhân hơn nhiều hơn về tài chính. “Tôi có một vài người làm việc cùng, những người đã là bạn của tôi trong một thời gian dài… Họ không liên quan đến vấn đề kinh doanh hay ngân sách", ông nói với Guardian vào năm 2020.

Giao dịch bí mật

Trước khi trở thành Tổng thống, ông Zelensky công bố một số tài sản cá nhân, bao gồm xe ô tô, bất động sản và 3 công ty nước ngoài ông đồng sở hữu. Một công ty trong số này là Film Heritage, mà Tổng thống Ukraine đồng sở hữu với vợ (bà Olena, từng làm tại Kvartal 95). Film Heritage đăng ký tại Belize, quốc gia ở Trung Mỹ.

Tuy nhiên, theo hồ sơ Pandora, nhà lãnh đạo Ukraine vẫn còn một số tài sản ở nước ngoài chưa tiết lộ. Film Heritage có 25% cổ phần ở Davegra, một công ty ở Síp. Davegra lại sở hữu Maltex Multicapital, công ty đăng ký tại quần đảo Virgin thuộc Anh (BVI) - nơi được cho là “thiên đường thuế”. Ông Zelensky, anh em nhà Shefir, và Yakovlev mỗi người được cho là sở hữu 25% cổ phần ở Maltex.

13/3/2019, hai tuần trước vòng bầu cử đầu tiên tại Ukraine, Zelensky giao lại cổ phần ở Maltex cho Serhiy Shefir, theo các văn bản. Vẫn chưa rõ ông Shefir có trả tiền cho ông Zelensky hay không. Bakanov là người chứng kiến “giao dịch” bí mật này và ký các giấy tờ ở nước ngoài.

Khoảng 6 tuần sau, luật sư của Kvartal 95 ký một văn bản khác. Văn bản quy định Maltex sẽ trả cổ tức cho Film Heritage của ông Zelensky, dù công ty này không sở hữu chút cổ phần nào. Doanh thu chính của Heritage đến từ các hoạt động ở Ukraine, Nga, Belarus, theo hồ sơ khách hàng của Maltex.

Hồ sơ Pandora tiết lộ một trong những văn bản quan trọng – ghi ngày 24/4/2019. Theo đó Maltex có cổ phần ở các công ty sản xuất và phân phối phim truyền hình. Một trong những lý do để Maltex được thành lập là nhằm “tích lũy lợi nhuận kinh doanh một cách hiệu quả về thuế”. Một lý do khác là “bảo vệ pháp lý”. Borys Sheifir nói rằng Bakanov lập nên các “kế hoạch tài chính” nước ngoài chủ yếu nhằm bảo vệ công ty khỏi “cơ quan chức năng và những kẻ trộm”.

Mối liên hệ với Nga

Các giấy tờ của Pandora cũng cho thấy một phần Kvartal 95 nhận sự trợ giúp từ Fidelity Corporate Services - công ty tư vấn nước ngoài và là một trong 14 công ty có tài liệu bị rò rỉ. Các hồ sơ cho thấy Zelensky và các đối tác kinh doanh của ông đã sử dụng công ty có trụ sở tại BVI, Belize và Síp.

Các công ty này nắm giữ nhiều loại tài sản, bao gồm cả các bất động sản ở London. Shefir sở hữu hai bất động sản cao cấp - căn hộ ba phòng ngủ trong khu biệt thự ở Công viên Regent được mua vào năm 2016 với giá 1,575 triệu bảng Anh và một căn hộ ba phòng ngủ khác ở phố Baker, đối diện với bảo tàng Sherlock Holmes và được mua với giá 2,2 triệu bảng Anh.

Trong khi đó, công ty Candlewood Investments của Yakovlev tại BVI sở hữu một căn hộ sang trọng trong khu biệt thự thời Victoria ở Artillery Row, Westminster. Họ mua các bất động sản này vào khoảng thời gian chương trình của Zelensky được chuyển thể thành phim truyện và chiếu trong chương trình phim thứ Hai hàng tuần. Không rõ ba căn hộ có được sử dụng thường xuyên hay không. Một công ty Nga tự xưng là cung cấp “dịch vụ cá nhân dành cho những khách hàng có địa vị cao” quản lý những căn hộ này.

Mối liên hệ giữa các công ty với Nga có thể trở thành vấn đề gây tranh cãi với ông Zelensky. Cựu Tổng thống Poroshenko từng hứng chỉ trích khi sở hữu một nhà máy socola tại Nga vào lúc Ukraine đang xung đột với Nga về Crimea.