Gần đây, trên các phương tiên thông tin và trang mạng xã hôi, dư luận đang bàn tán xôn xao, với những ý kiến trái chiều nhau, về bộ phim "Điệp vụ Biển Đỏ" do Trung Quốc sản xuất và được Hội đồng TW thẩm định, phân loại phim thẩm định vào ngày 2/3/2018. Sau đó, ngày 15/3/2018, Cục điện ảnh thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao, Du lịch Việt Nam cấp phép phổ biến.
Dư luận cho rằng đoạn cuối của bộ phim là cảnh một vùng biển rộng lớn, có chú thích tên gọi bằng tiếng Anh: "South China Sea”; trong đó có hình ảnh những chiếc chiến hạm tối tân, hiện đại của Hải quân Trung Quốc bao vây một chiếc tàu nước ngoài và liên tục phát loa yêu cầu chiếc tàu này phải rời khỏi "lãnh hải" của Trung Quốc.
Vì vậy, dư luận rất bất bình, thậm chí lên án, chỉ trích những ai cho chiếu rộng rãi bộ phim này tại Việt Nam và yêu cầu cấm không được tiếp tục công chiếu bộ phim này.
Tiến sỹ Trần Công Trục, Nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ.
Trong khi đó, chiều 26/3/2018, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chính thức ra thông cáo báo chí về phim "Điệp vụ Biển Đỏ", khẳng định: "Hội đồng thẩm định và phân loại phim truyện, trong đó cói các thành viên là lãnh đạo cấp vụ của Ban Tuyên giáo Trung ương, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội; Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh; Phó Chủ tịch thường trực Hội Điện ảnh Việt Nam, cùng các nhà chuyên môn uy tín thẩm định đúng quy trình hiện hành. Nội dung thông cáo khẳng định không có căn cứ để kết luận "Điệp vụ Biển Đỏ" có vấn đề về nội dung , tư tưởng.
Để góp phần làm sáng tỏ vấn đề khá nhạy cảm này trong bối cảnh hiện nay, dưới góc độ pháp lý, chính trị, tôi xin được trình bày một số ý kiến có liên quan như sau.
1. Tôi chia sẻ, thậm chí rất vui vì sự quan tâm và lo lắng của dư luận đối với vấn đề Lãnh thổ, Chủ quyền Quốc gia, nhất là vấn đề có liên quan đến các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam trên Biển Đông trong bối cảnh đang xảy ra những tranh chấp hết sức phức tạp, gây bất lợi và khó khăn cho sự nghiệp bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của Việt Nam.
Đặc biệt, là những hoạt động ngày càng quyết đoán, bất chấp luật pháp và những cam kết quốc tế của Trung Quốc trong thời gian qua, không chỉ sử dụng vũ lực, mà còn dùng các thủ thuật thủ đoạn kinh tế, chính trị, pháp lý, văn hóa , giáo dục… nhằm xâm chiếm lãnh thổ và tìm cách giành lấy sự công nhận trên thực tế yêu sách phi lý của họ trong Biển Đông.
Hình ảnh Hải quân Trung Quốc trong phim "Điệp vụ Biển Đỏ".
Cụ thể, liên quan đến lĩnh vực Văn hóa, Thể thao, Du lịch, hình ảnh "đường lưỡi bò", địa danh tiếng Trung dùng để gọi các vùng biển, đảo của Việt Nam xuất hiện trong nhiều ấn phẩm như bản đồ, sơ đồ, sách giáo khoa địa lý, lịch sử, phim ảnh, thậm chí đồ chơi trẻ em… được phát hành rộng rãi và tuồn vào Việt Nam theo nhiều con đường khác nhau.
Việt Nam từng phát hiện và thu hồi, hủy bỏ nhiều ấn phẩm đó. Tuy nhiên, đến nay, vẫn còn nhiều ấn phẩm chứa đựng các thông tin độc hại nói trên vẫn bị lọt lưới; phần do vô tình, phần do kém hiểu biết, thiếu ý thức, thiếu trách nhiệm của một số cá nhân, cơ quan chuyên trách…
Các Cơ quan quản lý nhà nước cũng xử lý nghiêm khắc các sai sót này, cho dù vô tình hay cố ý và được dư luận hoan nghênh.
DIỄN BIẾN CHÍNH SỰ VIỆC:
2. Riêng về việc công chiếu bộ phim "Điệp vụ Biển Đỏ", có đoạn kết liên quan đến "lãnh hải" trong cùng biển được gọi là "Nam Hải" hay "South China Sea" mà dư luận cho rằng đạo diễn phim cố tình dàn dựng để phát đi thông điệp "Nam Hải" (tiếng Trung Quốc), "South China Sea" ( tiếng Anh) là lãnh hải thuộc chủ quyền của Trung Quốc.
Nếu Việt Nam cho công chiếu tức là mặc nhiên công nhận Biển Đông là "ao nhà" của Trung Quốc. Suy luận này, theo tôi, nếu căn cứ vào chiến lược độc chiếm Biển Đông mà Trung Quốc từng công khai và đang tìm mọi cách để hiện thực hóa chủ trương chiến lược đó, thì không phải là hoàn toàn không có cơ sở.
Tuy nhiên, trong trường hợp cụ thể của đoạn kết bộ phim với tình huống và quang cảnh được dàn dựng: Tàu Hải quân Trung Quốc về tới lãnh hải Trung Quốc trong khu vực Biển Đông và thấy một vài chiếc tàu từ xa, hình dáng không rõ nét; loa từ tàu Trung Quốc phát ra: "Chú ý, đây là Hải quân Trung Quốc. Qúy vị sắp tiến vào lãnh hải Trung Quốc, xin hãy rời đi ngay lập tức!".
Nếu chỉ có như vậy, để có được những đánh giá chính xác, đúng đắn, chúng ta nên xem xét vấn đề một cách toàn diện, khách quan.
Thứ nhất: Biển Đông là vùng biển có nhiều tên gọi khác nhau. Trung Quốc gọi là "Nam Hải", người phương Tây gọi là "South China Sea" (tên gọi này được chính thức sử dụng rộng rãi trong tất cả các loại bản đồ, văn kiện, tài liệu… của khu vực và quốc tế), Việt Nam gọi là Biển Đông, Philippines gần đây gọi là Biển Tây Philippines...
Mặc dù Trung Quốc có dụng ý dùng tên gọi "Nam Hải" hay biển "Nam Trung Hoa" để nhận vơ quốc tế thừa nhận vùng biển này là của Trung Quốc. Nhưng dưới ánh sáng của Luật pháp và thực tiễn quốc tế, tên gọi không liên quan gì đến chủ quyền quốc gia, không có giá trị để minh chứng cho chủ quyền quốc gia đối với một vùng biển cho dù tên của vùng biển đó được gọi theo tên của quốc gia nào đó.
Ví dụ, Ấn Độ Dương không phải của chỉ riêng Ấn độ, Vịnh Thái Lan không phải chỉ của Thái Lan
Như vậy, cho dù vùng biển này được gọi là "Nam Hải" hay "Nam Trung Hoa", không có nghĩa là vùng biển này là của riêng Trung Quốc.
Thứ 2: Biển Đông là vùng biển mà các quốc gia ven biển đều được quyền xác định các vùng biển và thềm lục địa của riêng mình theo đúng quy định của UNLOS 1982.
Trung Quốc là quốc gia ven biển nằm về phía Bắc Biển Đông và theo đúng quy định của UNCLOS 1982, Trung Quốc cũng có quyền có các vùng biển và thềm lục địa tính từ bờ đảo Hải Nam và bờ lục địa phía Nam Trung Quốc.
Cụ thể, tại khu vực phía Bắc Biển Đông, Trung Quốc có quyền xác lập Lãnh hải (territorial water) có chiều rộng tối đa không quá 12 hải lý, tính từ đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải ven bờ đảo Hải Nam và bờ lục địa phía Nam Trung Quốc, vùng Đặc quyền kinh tế 200 hải lý tính từ đường cơ sở đó.
Trong phạm vi các vùng biển được xác lập theo đúng quy định của UNCLOS 1982, các lực lượng Hải quân, Hải giám, Hải cảnh….của Trung Quốc có thẩm quyền thực thi nhiêm vụ bảo vệ và quản lý các vùng biển hợp pháp của họ.
Cho nên, khách quan mà nói, ở phút cuối của bộ phim là cảnh vùng biển rộng lớn, với những chiếc chiến hạm tối tân, hiện đại của hải quân bao vây một chiếc tàu nước ngoài và liên tục phát loa yêu cầu chiếc tàu này phải rời khỏi vùng biển không có tọa độ, không có bất kỳ một dấu môc nhận biết cụ thể nào… thì chưa đủ căn cứ để kết luận “vùng biển rộng lớn” đó là toàn bộ Biển Đông, cho dù ai cũng biết đây là một sự dàn dựng có chủ ý của phía Trung Quốc như tôi phân tích phía trên.
Nếu chúng ta cứ tiếp tục chỉ trích, lên án, kết tội… thì vô tình tạo điều kiện cho Trung Quốc thực hiện chiêu trò "bất chiến tự nhiên thành"; thậm chí, có thể bi mắc "bẫy pháp lý" của Trung Quốc thường giăng ra trong Biển Đông.
Thứ 3: Đưa ra những nhận xét nói trên, tôi không có ý biện hộ cho những sai lầm, thiếu sót, yếu kém từng xảy ra hoặc đang xảy ra của những cá nhân và cơ quan quản lý liên quan.
Điều mà tôi muốn đề cập ở đây là đối với những nội dung có liên quan đến chủ quyền quốc gia, quyền và lợi ích của đất nước, dân tộc, nhất là trong bối cảnh tranh chấp phức tạp đang xảy ra trong Biển Đông hiện nay, chúng ta nên rất thận trọng.
Chúng ta phải nghiên cứu xem xét các vấn đề một cách khách quan khoa học và cầu thị, đặc biệt là phải cảnh giác đừng để rơi vào "cạm bẫy" bất lợi cho cuộc đấu tranh pháp lý bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của chúng ta.
Muốn tránh được những sai lầm đáng tiếc nói trên, cơ quan quản lý nhà nước cần có quy chế và cơ chế quản lý, kiểm tra, giám sát tập trung, thống nhất đối với mọi sản phẩm, ấn phẩm có nội dung liên quan đến vấn đề chủ quyền, lãnh thổ quốc gia và cần có chế tài đặc biệt để xử lý các vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng đối với sự nghiệp đấu tranh bảo vệ chủ quyền, các quyền và lợi ích quốc gia.
Ngày 15/3, bộ phim được cấp Giấy phép phổ biến phim số 39/GPPBP-CĐA/A2018. Đến ngày 24/3, nhà phát hành CGV Việt Nam xác nhận ngừng chiếu phim Operation Red Sea - Điệp vụ Biển Đỏ tại các rạp chiếu phim trên toàn quốc.
Theo Bộ VHTTDL, bộ phim Điệp vụ Biển Đỏ được phát hành đồng thời từ tháng 2 tại một số nước và vùng lãnh thổ như: Mỹ, Anh, Canada, New Zealand, Australia, Singapore, Cambodia, Malaysia, Hong Kong-Trung Quốc…Tại Việt Nam, bộ phim được phát hành ngày 16/3.
Trước đó, Đạo diễn - NSND Vũ Xuân Hưng – Chủ tịch Hội đồng Trung ương Thẩm định và Phân loại phim (Bộ VHTTDL) cũng cho rằng: Cảnh cuối trong phim Điệp vụ Biển Đỏ chỉ nói đây là hải phận của Trung Quốc và yêu cầu con tàu trên rời khỏi vùng biển đó, chứ không nói đến hải phận của biển Việt Nam.
Buổi duyệt phim Điệp vụ Biển Đỏ có sự tham gia của 7 thành viên, trong đó có nhà thơ – nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát, ông Đỗ Duy Anh - Cục phó Cục Điện ảnh, ông Nguyễn Danh Dương – Giám đốc Trung tâm chiếu phim Quốc gia.
Bình luận