Nhìn bà lão tóc bạc, sống bình dị cùng con cháu ở quê nhà Quảng Bình có lẽ ít ai biết bà Nguyễn Thị Kim Huế (xã Cảnh Hoá, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình) là cô gái trong bức ảnh nổi tiếng "Bác Hồ với thanh niên xung phong".
Bức ảnh ghi lại khoảnh khắc bà Huế lên tặng hoa cho Bác Hồ, được đăng tải rộng rãi trên báo, tạp chí. Bà Huế vinh dự được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh 5 lần.
‘Truy điệu sống' trước lúc làm nhiệm vụ
Bà Huế kể, những năm tháng kháng chiến chống đế quốc Mỹ, cung đường 12A từ Quảng Bình đi Lào là một phần quan trọng của tuyến đường Trường Sơn. Đó cũng là lý do đây là cung đường thường xuyên bị quân địch chọn là mục tiêu bắn phá.
Để bảo vệ cung đường này luôn thông suốt, cho những đoàn xe của bộ đội ta ra chiến trận suôn sẻ, 182 người của 17 xã của huyện Tuyên Hoá được cấp trên chọn lập ra đơn vị 759, Tiểu đoàn 75 trực thuộc công trường 12A.
Người nữ anh hùng năm xưa nay đã già và đang sinh sống tại nhà riêng ở xã Cảnh Hoá, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. (Ảnh: Trần Anh)
Khi ấy bà Huế mới 19 tuổi và đã có chồng, nhưng bà vẫn quyết tâm viết đơn tham gia lực lượng thanh niên xung phong. Sau đó, bà được phân làm Tiểu đội trưởng một tiểu đội thuộc Đại đội 6 gồm 16 anh chị em.
Tiểu đội của bà Huế được phân công đảm nhiệm mở đường và thông tuyến từ đoạn Khe Tang tới Cổng Trời. Đoạn đường này bị đế quốc Mỹ dội bom, đánh phá ác liệt nhất.
Bà Huế nghẹn ngào chưa thể quên được giai đoạn chiến đấu ác liệt đó, bởi nhiều đồng đội của bà đã ngã xuống mà không tìm thấy thi thể.
"Cuối năm 1965, một Trung đội Quyết tử được thành lập và Tiểu đội của tôi được biên chế trong Trung đội đó. Gọi là Trung đội Quyết tử nên trước lúc lên đường thường xác định lành ít dữ nhiều. Vì thế mỗi khi lên đường làm nhiệm vụ thì cả Trung đội đều được làm lễ truy điệu sống”, bà Huế nhớ lại.
Trận đánh ác liệt nhất mà có lẽ sẽ theo bà đến hết cuộc đời này, đó là ngày 3/7/1966, máy bay B52 của giặc Mỹ đánh phá ác liệt vào Km21 đường 12A. Khi đó, 10 đồng đội của bà đã hy sinh, chỉ ba thi thể được tìm thấy.
“Không thấy thi thể đồng đội, chúng tôi cố gắng đào bới tìm trong nhiều ngày liền. Đất sâu bao nhiêu bọn tôi không ngại nhưng chỉ sợ nhát cuốc lỡ đà rồi trúng đồi đội làm họ đau”, bà Huế nói trong nước mắt rưng rung.
Bản thân bà trong quá trình làm nhiệm vụ trên tuyến đường 12A cũng nhiều lần bị bom vùi lấp. Nhưng khi tỉnh lại bà vẫn quyết tâm ra trận để làm tròn nhiệm vụ thay cho những đồng đội đã ngã xuống.
5 lần được gặp Bác Hồ
Năm 1966 bà Nguyễn Thị Kim Huế được cấp trên cử đi học 3 tháng tại một trường trung cấp chính trị. Nơi đây, bà có cơ duyên lần đầu được gặp chủ tịch Hồ Chí Minh.
Bà Huế kể, một ngày ở cuối buổi môn kiểm tra bắn súng có một cụ ông tóc bạc, mặc áo quần bà ba, đi dép cao su đến. Khi ấy tôi vẫn chưa biết đó là Bác Hồ cho đến khi Bác gần và hỏi: “Sao cháu bắn súng giỏi vậy?”. Biết là Bác nên tôi lễ phép đáp: “Dạ thưa Bác, chỉ cần bình tĩnh, nín thở, nhắm trúng mục tiêu và bóp cò thôi ạ”.
Đến lúc tổng kết khoá học, Bác Hồ đến thăm và hỏi trước hội trường: “Cháu gái quê Quảng Bình hồi trưa bắn súng giỏi ngồi mô?” Tôi đứng dậy đáp “dạ” và được Bác khen: “Con gái Quảng Bình sản xuất giỏi, chiến đấu giỏi, làm gì cũng giỏi”.
Cuối năm 1966, bà Huế lại có vinh dự khi nằm trong Đoàn đại biểu ngành Giao thông Vận tải Quảng Bình ra báo cáo thành tích với Bác.
Lúc đó, Bác nhìn một lượt rồi ôn tồn hỏi tôi: “Cháu gái vừa trẻ vừa giỏi báo cáo tình hình cho Bác nghe”. Sau khi hỏi về cuộc sống và công việc của đơn vị, Bác hỏi tiếp: “Cháu đã có chồng chưa?” Câu hỏi làm cô gái Huế khi đó khó trả lời, bởi nếu trả lời là có chồng thì sẽ không được đi chiến đấu.
Bác Vũ Kỳ đỡ lời và trả lời Bác: “Thưa Bác có rồi”. Bác lại hỏi: “Khi nào có con?”. Lúc này cô gái mới mạnh dạn thưa với Bác: “Dạ! Thưa Bác, đánh xong Mỹ, giải phóng miền Nam rồi cháu sinh con”.
Nghe cô gái trẻ trả lời như vậy Bác cười và ôn tồn nói: “Không được, cháu làm cách mạng tốt thì công tác gia đình phải tốt. Mà đánh Mỹ năm năm mười năm hai mươi năm hoặc lâu hơn nữa! Cho nên cháu phải sinh con, vừa làm công tác tư tưởng cho gia đình, vừa là tương lại để thay thế cháu”.
Năm 1967, tại Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua toàn quốc bà Huế vinh dự có mặt trong Đoàn đại biểu gồm 11 người tỉnh Quảng Bình, cùng đi trong đoàn còn có mẹ Suốt và chị Trần Thị Lý. Lần này bà Huế được vinh danh Anh hùng, được Bác Hồ gắn huy hiệu anh hùng lên ngực áo, quàng khăn rồi tặng một chiếc đồng hồ đeo tay của Nga.
Tháng 7/1967, vào dịp Đại hội Thanh niên xung phong lần thứ tư, bà Huế cùng chị Nguyễn Thị Nguyệt - Tổng Đội phó Tổng đội Thanh niên xung phong miền Nam, vinh dự thay mặt Đại hội tặng hoa cho Bác.
Khoảng khắc bà Huế mang hoa tặng cho Bác và được ghi hình lại, trở thành bức ảnh “Bác Hồ với Thanh niên xung phong” nổi tiếng và được đăng rộng rãi trên các báo và tạp chí. Hiện nay bức ảnh được bà Huế in ra và đặt ở nơi trang trọng nhất trong nhà.
Tại Đại hội Thanh niên xung phong toàn quốc năm 1967, bà Huế vinh dự được cầm hoa lên tặng Bác Hồ. Khoảnh khắc này được ghi lại và trở thành bức ảnh: "Bác Hồ với Thanh niên xung phong" nổi tiếng và xuất hiện nhiều trên các tờ báo, tạp chí. (Ảnh tư liệu)
Lần cuối cùng bà Huế được gặp Bác Hồ là khi bà được cử sang Liên Xô dự Lễ kỷ niệm 50 năm Cách mạng tháng 10 Nga. Trước lúc đi, đoàn của bà được ăn cơm cùng Bác Hồ. Trong bữa cơm, Bác dặn dò cách cư xử, cách trả lời báo chí như thế nào…
Hôm đó, Bác bưng bát cơm lên và cố làm rơi một hạt cơm xuống. Bác từ tốn nhặt lên và nói với những người trong bàn: “Hạt cơm này các cháu biết không! Biết bao nhiêu công đoạn, bao nhiêu mồ hôi của nhân dân mới làm ra nó”. Nói xong Bác liền cho vào miệng”, bà Huế nhớ lại.
Bình luận