Gần 90 tuổi, 4 lần sang Lào tìm hài cốt chồng liệt sỹ và cỗ quan tài lo hậu sự

Từ đầu tháng 10 đến tháng 12/2020 liên tục xảy ra những trận lũ quét, lũ ống dồn dập đổ vào miền Trung, từ Nghệ An, Hà Tĩnh vào đến tận Quảng Nam, Quảng Ngãi. Miền Trung chìm trong biển nước. Giao thông chia cắt. Đau thương, tang tóc bao trùm lên biết bao gia đình ở miền Trung vốn đã quanh năm vất vả nhọc nhằn.

Chiếc quan tài dành cho người còn sống

Nhiều đoàn công tác của Bộ Tư lệnh Quân khu 4, Quân khu 5 và các lực lượng chức năng ngày đêm dầm mình trong mưa lũ, bạt núi băng rừng mở đường, vừa giúp dân cứu đói, ổn định cuộc sống, vừa tìm kiếm thi thể của những người bị chôn vùi do lở núi, lũ cuốn.

Hàng triệu người con nước Việt mang hai chữ “đồng bào”, dù ở đâu trên trái đất này đều đau đáu hướng về khúc ruột miền Trung. Đài Tiếng nói Việt Nam, ngoài việc quyên góp từ các cán bộ viên chức, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, nghệ sĩ…, còn tổ chức đêm nghệ thuật thiện nguyện “Thương về miền Trung”, được sự hưởng ứng nhiệt tình của nhiều tổ chức, cá nhân trong nước và kiều bào ta ở nước ngoài, chia sẻ những đau thương mất mát với đồng bào miền Trung ruột thịt.

Đoàn công tác của Đài Tiếng nói Việt Nam lên đường làm nhiệm vụ ủng hộ, hỗ trợ các tỉnh miền Trung đúng vào ngày 18/10/2020, ngày làm lễ truy điệu 13 liệt sỹ hy sinh ở thủy điện Rào Trăng, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Sau khi viếng 13 liệt sỹ, chúng tôi chia làm nhiều đoàn mang theo quần áo, chăn màn, sách vở bút mực, máy lọc nước, hóa chất khử trùng và tiền đi đến từng thôn, xã bị ảnh hưởng nặng nề bởi lũ lụt ở các tỉnh từ Thừa Thiên Huế, Quảng Trị, Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Nam, Quảng Ngãi để trao quà cho các gia đình bị thiệt hại do lũ lụt tại trụ sở UBND các huyện, xã.

Đoàn cũng đến trực tiếp một số gia đình chính sách, gia đình đặc biệt khó khăn để hỗ trợ, động viên bằng cả vật chất lẫn tinh thần.

Khi đến huyện Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh), chúng tôi được lãnh đạo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh đưa đến thôn Lai Lộc, xã Cẩm Thịnh thăm gia đình cụ bà Phan Thị Nuôi là vợ của Liệt sỹ Phan Viết Thưởng.

Hình ảnh đầu tiên đập vào mắt chúng tôi là một căn nhà nhỏ đã xuống cấp. Bước vào nhà, ngay sát bức tường chính giữa, đối diện cửa ra vào là chiếc quan tài, trên đó có những bát hương và chỏng chơ vài chiếc chén, cái sứt cái mẻ. Một cụ bà gầy còm khắc khổ, tóc bạc trắng tay run run đang thắp nhang.

Lãnh đạo địa phương giới thiệu với bà về đoàn công tác của Đài Tiếng nói Việt Nam đến thăm hỏi gia đình và hỗ trợ lũ lụt. Bà tiếp chuyện chúng tôi với một giọng run run, yếu ớt. Được nghe về gia cảnh của bà, cả đoàn chúng tôi không ai cầm được nước mắt.

Bà sinh năm 1936, là vợ của Liệt sỹ Phan Viết Thưởng. Ông bà sinh được hai người con gái. Con thứ nhất lấy chồng ở xã Cẩm Sơn nhưng gia đình hết sức khó khăn, chồng bị bệnh ung thư, vợ ốm đau thường xuyên không giúp gì được cho bà.

Con gái thứ hai lấy chồng ở xã Cẩm Hà. Cả hai vợ chồng đều đã qua đời, chồng bị tai nạn vào tháng 9/2019, vợ bị ung thư và mất vào tháng 01/2020. Trong thời gian 5 tháng, bà mất cả con gái và con rể. Còn hai cháu nhỏ đang sống nương tựa vào gia đình anh em họ hàng.

Hiện tại, bà sống một mình trong căn nhà tình nghĩa được UBND xã xây từ năm 2000. Căn nhà đã xuống cấp, lại vừa trải qua một cơn lũ, nước ngập đến gần trần nhà. Bà nói, đồ đạc trong nhà chẳng có gì ngoài chiếc quan tài là quý giá nhất để khi nằm xuống không phải bó chiếu hoặc ít nhất cũng không phiền hà đến hàng xóm láng giềng.

May mà được sự cứu hộ của chính quyền địa phương và sự đùm bọc chở che của họ hàng, làng xóm nên giờ này bà mới còn ngồi được ở đây, và một cái may nữa là chiếc quan tài vẫn còn nguyên, chỉ bị ngấm nước, bà mới nhờ người đem ra phơi khô rồi lại đặt vào chỗ cũ. Nói đến đây, trên nét mặt bà thoáng ánh lên một chút tự tin hơn,và giọng nói của bà cũng đỡ run một chút.

Cuộc sống của bà Nuôi vô cùng khó khăn, trông cậy duy nhất vào đồng tiền tuất của gia đình Liệt sỹ, mỗi tháng được 1.624.000 đồng. Trong khi đó, bà đã gần 90 tuổi, lại thường xuyên đau yếu, phải tùng tiệm lắm mới đủ trang trải cuộc sống.

Bà vừa nói vừa rơi nước mắt: "Đến tuổi này tôi chết cũng được rồi, nhưng cũng không chết được vì hai món nợ. Món nợ thứ nhất là chưa tìm được hài cốt của chồng, sẽ có lỗi với ông ấy và với tổ tiên. Các con đứa thì chết, đứa thì bệnh tật không đứa nào làm thay tôi được việc đó. Món nợ thứ hai là chưa trả được hàng xóm tiền vay đi tìm hài cốt của chồng".

4 lần sang Lào tìm hài cốt chồng liệt sỹ

Liệt sỹ Phan Viết Thưởng nhập ngũ ngày 6/3/1962 và vào huấn luyện ở Vĩnh Linh, Quảng Trị, sau đó sang Lào. Năm 1968, ông được về phép thăm gia đình một lần duy nhất rồi trở lại chiến trường. Đồng đội của ông kể rằng, ông bị thương nặng, đơn vị cho về nhưng ông tình nguyện ở lại bảo vệ 3 kho mật và hy sinh vào năm 1969 ở Lạc Xao, huyện Căm Cớt, tỉnh Bôlykhămxay (Lào). Còn hài cốt của liệt sỹ Phan Viết Thưởng ở chỗ nào thì đồng đội cũng không biết.

Sau này, khi tìm kiếm thu thập được một số thông tin về liệt sỹ Phan Viết Thưởng, bà quyết định vay mượn của họ hàng, làng xóm mỗi người một ít tiền rồi “thân gái dặm trường”, bắt đầu hành trình sang nước bạn Lào tìm hài cốt của chồng.

Lần thứ nhất vào năm 2013, lần thứ hai vào năm 2015, lần thứ ba năm 2017. Đến năm 2018, gia đình nhờ Ban chỉ huy quân sự xã phối hợp với đội truy tìm hài cốt liệt sỹ tỉnh nhưng vẫn không có kết quả.

Bà Nuôi ngậm ngùi quay về với hai bàn tay trắng và món nợ mỗi ngày một tăng thêm, đến nay vẫn còn 15 triệu đồng chưa trả được. Dẫu biết chiến tranh vô cùng tàn khốc, không phải ai cũng may mắn được quy tập về các nghĩa trang liệt sỹ hoặc tìm được hài cốt, nhưng bà Nuôi vẫn tự động viên mình phải cố gắng thêm lần nữa, biết đâu ông linh thiêng sẽ dẫn đường chỉ lối cho bà đến nơi ông nằm.

Nhưng, đã 4 lần lên đường với không biết bao nhiêu gian nan vất vả, cơm nắm muối vừng, màn trời chiếu đất, trèo đèo lội suối, bà vẫn không có thêm được một thông tin gì về ông. Bà ngày đêm cầu trời khấn Phật cho bà sức khỏe để đi tới chiến trường nơi ông nằm một lần nữa.

Lần này, nếu không tìm được, bà sẽ lấy một nắm đất ở đó mang về, coi như nắm đất đó chính là ông để bà yên lòng về với tổ tiên. Nhưng, mong muốn vẫn chỉ là mong muốn. Với một người đàn bà góa bụa, cả một đời thờ chồng nuôi con, nay mắt mờ chân chậm, tóc bạc lưng còng, tuổi gần 90 thì làm sao có đủ sức để đi đến những nơi rừng sâu núi thẳm như thế!

Đoàn công tác quyết định, ngoài tiền hỗ trợ lũ lụt theo quy định sẽ xin được thay cụ trả món nợ 15 triệu đồng khi đi tìm hài cốt Liệt sỹ Phan Viết Thưởng, như một nén tâm nhang thành kính dâng lên anh linh của người đã hy sinh vì độc lập tự do cho Tổ quốc, giải toả nỗi lo của cụ bà về nợ nần.

Chúng tôi cũng cầu mong có một phép màu kỳ diệu giúp tìm được hài cốt của liệt sỹ Phan Viết Thưởng, để cụ bà được thanh thản, yên lòng trước khi về với tổ tiên.

Tháng 7 về, cả nước lại lặng mình tưởng nhớ các Anh hùng Liệt sỹ đã hy sinh để giành lại độc lập và bình yên cho Tổ quốc.

Tôi xin mượn lời bài thơ của tác giả Lê Bá Dương làm lời kết cho bài viết này.

“Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ

 Đáy sông còn đó bạn tôi nằm

 Có tuổi đôi mươi thành sóng nước

 Vỗ yên bờ cõi mãi ngàn năm”.