Đội tuyển Anh không còn là 'hổ giấy'

"Đừng bao giờ xem thường người Ý, đừng bao giờ để ý người Anh" là câu nói vui được nhiều cổ động viên lặp lại trước những giải đấu lớn. Đã 56 năm trôi qua kể từ lần gần nhất đội tuyển Anh nâng cao một danh hiệu vô địch (World Cup 1966). "Tam Sư" luôn được đánh giá cao trước mỗi kỳ World Cup hay EURO, nhưng đều gây thất vọng.

Tuy nhiên, đội tuyển Anh đang thay đổi dưới thời HLV Gareth Southgate. Được đôn lên huấn luyện "Tam Sư" với bản thành tích không có gì nổi bật, nhưng Southgate đang chứng minh ông không phải người giỏi nhất, nhưng có lẽ là người phù hợp nhất. 

Đội tuyển Anh "lột xác" 

Đến giờ, câu hỏi "HLV Gareth Southgate có thực sự giỏi" vẫn chưa được giới chuyên môn trả lời thấu đáo. Sự lưỡng lự này dường như bất công với chiến lược gia người Anh.

Trước khi Southgate nắm quyền, thành tích tốt nhất của đội tuyển Anh trong 20 năm (từ 1996 đến 2016) là suất đá bán kết EURO 1996. Còn lại ở các kỳ World Cup, đội tuyển Anh bị loại ở tứ kết (2006), vòng 1/8 (2010), thậm chí ê chề nhất là thua ngay ở vòng bảng năm 2014. 

Dưới thời HLV Gareth Southgate, nhà cầm quân chỉ có kinh nghiệm huấn luyện đội bóng yếu Middlesbrough ở Ngoại hạng Anh, đội tuyển Anh vào bán kết World Cup 2018 và chung kết EURO 2020. Tức là về mặt thành tích, Southgate đã vượt trội những người tiền nhiệm như Roy Hogdson, Sven-Goran Eriksson hay Fabio Capello.

Bóng đá cấp độ đội tuyển quốc gia rất khác so với CLB. Nếu ở CLB, những HLV thành công cần là những người giỏi nhất, thì ở đội tuyển, người thành công có lẽ là người phù hợp nhất (chứ không cần giỏi nhất, chưa kể những HLV hàng đầu thường không chọn huấn luyện đội tuyển).

Với đặc thù chỉ dẫn dắt các cầu thủ vài trận, tổng thời gian làm việc chưa quá 3 tháng mỗi năm, HLV ở đội tuyển quốc gia thường không dẫn dắt bằng tiết lý hay trường phái bóng đá cụ thể.

Họ cũng không có quyền chuyển nhượng như đồng nghiệp ở CLB, mà chỉ tận dụng nguồn lực sẵn có, xây dựng chiến thuật, chiến lược phù hợp cho những giải đấu ngắn ngày.

Nói cách khác, chiến thắng là được, còn tạo ra một hệ tư tưởng chiến thuật và thành công mang tính kế thừa ở cấp đội tuyển nơi cầu thủ lâu lâu mới tập luyện cùng nhau là chuyện không đơn giản.

Đội tuyển Pháp và Croatia bị loại ở vòng 1/8 EURO ngay sau khi đá chung kết World Cup. Đội tuyển Bỉ đoạt hạng ba World Cup, sau đó bị Italy loại ở tứ kết EURO. Đội tuyển Italy cũng mất vé đến World Cup 2022 sau khi vô địch EURO. 

Nói vậy để thấy, thành tích vào bán kết World Cup 2018 rồi sau đó là chung kết EURO 2020 minh chứng cho sự ổn định của đội tuyển Anh - yếu tố không hề dễ dàng để duy trì nếu nhìn vào các đội tuyển lớn khác. 

HLV Southgate đã tạo nên một bộ khung ổn định và phù hợp với những gì ông có trong tay. Một yếu tố khác cộng hưởng cho thành công của đội tuyển Anh, đó là việc các HLV giỏi nhất như Pep Guardiola, Jurgen Klopp, Thomas Tuchel, Antonio Conte, Mauricio Pochettino,... đến Anh làm việc đã giúp nâng tầm chất lượng của cầu thủ Anh.

Từ kiểm soát bóng đến gegen-pressing, bản thân các học trò của Southgate như Kyle Walker, Raheem Sterling, Harry Kane, Reece James,... đã được huấn luyện chiến thuật rất kỹ ở CLB, rồi mang tinh hoa ấy thể hiện trên tuyển trong hệ thống chiến thuật phù hợp.

Đội tuyển Anh hiện tại vẫn có đầy đủ bộ khung thành công từ World Cup đến EURO. Harry Kane ngày càng hoàn thiện ở Tottenham, còn Bukayo Saka tiến bộ ở Arsenal. Đó là tín hiệu khả quan cho "Tam Sư" trước thềm World Cup. Để xóa tan hoài nghi, đội bóng của Gareth Southgate cần duy trì thành tích vào bán kết như 4 năm trước.

Thách thức chờ đợi đội tuyển Anh

Tuy nhiên, đội tuyển Anh đang gặp không ít vấn đề trước World Cup 2022. Thầy trò HLV Southgate chỉ giành 3 điểm sau 6 trận ở Nations League và bị đẩy xuống hạng B. 10 bàn thua ở Nations League, 4 trong số đó đến từ thảm bại trước Hungary cho thấy, đội tuyển Anh đang gặp vấn đề về cách vận hành chiến thuật.

Lý do chủ yếu nằm ở phong độ sa sút của những cầu thủ được HLV Southgate tin tưởng.

Harry Maguire đã xuống dốc sau EURO 2020, bị loại khỏi đội hình chính bởi nhiều sai lầm cá nhân ở hàng phòng ngự. John Stones mới trở lại sau chấn thương, không còn là lựa chọn ưa thích của HLV Pep Guardiola. Thủ môn Jordan Pickford cũng chơi thiếu ổn định khi Everton liên tục nằm ở nhóm cuối bảng.

Ở hai biên - chìa khóa trong cách vận hành lối chơi của đội tuyển Anh, HLV Southgate đã mất Ben Chilwell do chấn thương, Reece James cũng có tới 90% nguy cơ vắng mặt do chưa bình phục. Luke Shaw đang chững lại cùng Man Utd, còn Trent Alexander-Arnold là "tử huyệt" của Liverpool mùa này khi bị đối thủ khoét liên tục.

2 hậu vệ biên khác là Kieran Trippier và Kyle Walker đáng tin cậy hơn. Song, Walker dành phần lớn thời gian để dưỡng thương, còn Trippier đã 32 tuổi. Cầu thủ của Newcastle chưa chắc đảm bảo được cường độ chơi bóng phù hợp.

Trên hàng công, những niềm hy vọng của Southgate như Raheem Sterling (mới ghi 3 bàn ở Ngoại hạng Anh mùa này), Mason Mount (2 bàn trong 18 trận), Jack Grealish (xuống phong độ) đều để lại nỗi lo. Ở tuyến giữa, Kalvin Phillips mới đá 1 trận cho Man City.

Điều này đòi hỏi HLV Southgate phải mở lòng với những cầu thủ mới, bởi tin tưởng những trụ cột đã sa sút chẳng khác nào đánh "canh bạc" cho đội tuyển Anh ở World Cup 2022. Đội tuyển Anh đang có nền móng tốt, nhưng để làm chủ cuộc chơi tại Qatar, "Tam Sư" cần nhiều hơn thế.