COVID-19: Châu Á sẵn sàng mở cửa du lịch?

Với tiếng nhạc xập xình, những vũ công và những người bán hoa hăng hái trên đường phố - khu vực đường Bangla sôi động tại Phuket (Thái Lan) đang ở chế độ "khởi động mềm" trước mùa du lịch mà chính phủ đã lên kế hoạch. Quốc gia Đông Nam Á này đang cố gắng đưa nền kinh tế trở lại sau sự tàn phá của đại dịch COVID-19.

Thái Lan là một trong số các nền kinh tế đang tạm bỏ nỗ lực dập dịch hoàn toàn sang một bên, học cách sống chung với virus, và đang dẫn đầu những mô hình tái mở cửa tại châu Á.

Châu Á rục rịch mở cửa

Thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan-ocha tuyên bố sẽ mở cửa từ ngày 1/11 đối với du khách đến từ các khu vực "nguy cơ thấp", bao gồm Anh, Đức, Singapore, Trung Quốc và Mỹ. Nhóm du khách này đến Thái Lan sẽ không cần cách ly, mặc dù cơ quan y tế Thái Lan sau đó cho biết vẫn đang thảo luận cụ thể về các quốc gia nguy cơ thấp.

Trước đó nhiều tháng, Thái Lan cũng đã đi đầu xu hướng. Hồi tháng 7, Phuket - "đảo ngọc" trên biển Andaman - đã khởi động chương trình “hộp cát” du lịch, trong đó khách du lịch đã tiêm phòng có thể ở trong khách sạn đăng ký trước mà không cần cách ly.

Các nền kinh tế châu Á khác sau đó cũng đi theo con đường này. Từ 19/10, Singapore cho phép khách du lịch đã tiêm phòng một số nước đến nước này không cần cách ly, bao gồm các khách đến từ Mỹ, Anh và Pháp. Họ sẽ mở rộng phạm vi cho khách du lịch Hàn Quốc từ 15/11.

Trong khi đó, từ 14/10, Indonesia mở cửa trở lại các sân bay quốc tế phục vụ các địa điểm du lịch như Bali, Bintan và Batam; cho những du khách đã tiêm vaccine từ 19 quốc gia chỉ phải cách ly 5 ngày. Vào tháng tới, Malaysia sẽ mở cửa Langkawi cho những du khách đã tiêm phòng.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng đây chỉ là những “bước đi nhỏ” và các nước vẫn còn một quá trình rất xa để phục hồi. Selena Ling, trưởng bộ phận nghiên cứu và chiến lược quỹ tại Ngân hàng OCBC, cho rằng những nỗ lực này giống như một “phép thử”, để các quốc gia biết liệu chương trình tiêm chủng - du lịch có thể hoạt động an toàn trên quy mô rộng rãi hơn hay không.

Ví dụ, Singapore vẫn đang giới hạn số khách du lịch đã tiêm chủng đến nước này không được quá 3.000 người mỗi ngày. Số khách du lịch từng đến sân bay Changi trong những ngày trước đại dịch là khoảng 200.000.

Du khách e ngại

Ngay cả khi các quốc gia không giới hạn số lượng khách đến, du khách vẫn không vội vã đổ về. Khách du lịch nội địa có vẻ khá hơn, khi trang web của Singapore Airlines sập vào ngày thông báo mở lại các tuyến bay.

Sảnh đến của khách quốc tế tại sân bay Singapore khá im ắng trong ngày đầu tiên mở cửa trở lại, theo truyền thông địa phương. Chỉ có 2.409 du khách từ châu Âu và Bắc Mỹ đăng ký các chương trình hành lang du lịch-tiêm chủng đến nước này.

Trong khi đó, chương trình "hộp cát" của Phuket có vẻ như đã phổ biến hơn - khi thu hút được 42.000 du khách cho đến nay nhưng nhiều người trong số này là người nước ngoài sống/làm việc tại Thái Lan hoặc cư dân từ nước ngoài trở về, hơn là khách du lịch.

Wong King Yin, chuyên gia du lịch tại Đại học Công nghệ Nanyang, cho biết trong thời điểm này mọi người vẫn e ngại du lịch vì quy trình lê thê và chi phí cao.

“Trước đây, việc du lịch giải trí rất dễ dàng và thuận tiện. Bây giờ, các chuyến bay đắt hơn, bạn cần phải làm xét nghiệm PCR ít nhất hai lần, điều đó lại càng làm tăng chi phí. Vì vậy, mặc dù rất nhiều người muốn đi du lịch, cuối cùng họ không thực sự hành động", bà nói.

Wong nhận xét kế hoạch mở cửa trở lại của hầu hết các quốc gia hiện tại quá hạn chế, chưa đủ để tạo ra khác biệt cho tổng sản phẩm quốc nội. Các nền kinh tế phụ thuộc vào du lịch phải cố gắng nhiều.

Những nơi như Bali và Phuket “thực sự muốn mở cửa trở lại vì họ rất khó phát triển những cách khác để phục hồi nền kinh tế của mình”, và ngành du lịch cần mọi sự giúp đỡ có thể, theo Wong.

Thái Lan không phải là nền kinh tế duy nhất trong đó du lịch có vai trò lớn. Năm 2018, du lịch chiếm 5,5% GDP Singapore, 5,8% GDP Malaysia, hơn 11% GDP của Thái Lan, 17,8% GDP của Campuchia.

Theo chuyên gia, một trong những yếu tố khác cũng có thể ảnh hưởng đến việc mở cửa du lịch trở lại của các nền kinh tế là khách du lịch Trung Quốc. Lượng khách du lịch Trung Quốc chiếm tỷ lệ lớn trong khu vực trước đại dịch, trong khi Bắc Kinh vẫn đang theo đuổi chiến lược “không-COVID”, nên làn sóng này có thể sẽ mất một thời gian để trở lại bình thường.

Châu Á làm gì để sẵn sàng?

Từ Bangkok đến Bali, Chiang Mai và Langkawi, các điểm du lịch hàng đầu của châu Á đang theo dõi chặt chẽ chương trình "hộp cát" của Phuket và hành lang du lịch ở Singapore để xem có thể rút ra bài học gì.

Thủ tướng Prayuth cũng đã lo ngại rằng Thái Lan có thể đang mở cửa biên giới quá sớm và có nguy cơ cho phép các biến thể COVID-19 mới lây lan.

Nikhom Jensiriratanakorn, Giám đốc Công ty tư vấn ngành khách sạn Horwath HTL, nhận định: “Có tầm nhìn và truyền thông điệp cho thế giới rằng bạn đang mở cửa là một chuyện, nhưng bạn cũng phải tự hỏi: chúng ta đã thực sự sẵn sàng chưa?

Chúng ta có đủ bộ dụng cụ xét nghiệm không, đủ nhân viên không? Điều gì xảy ra nếu khách du lịch mắc COVID-19? Hệ thống y tế của chúng ta có thể ứng phó được không?"

Kết quả cho đến nay có vẻ hứa hẹn. Số ca COVID-19 ở Phuket không tăng như dự đoán và hiện ở mức khoảng 13.000 ca với 89 trường hợp tử vong. Trong những tháng trước chương trình "hộp cát", hòn đảo đóng cửa ngay cả với du lịch trong nước, chính quyền tỉnh chỉ ghi nhận 7 trường hợp tử vong trong số 735 ca bệnh.

Dữ liệu của Singapore cũng đáng khích lệ. Kể từ đầu tháng 9, chính quyền đã vận hành các hành lang du lịch không cách ly với Đức và Brunei. Trong tháng đầu tiên của chương trình, chỉ có 2 trong số những du khách đến Singapore được phát hiện mắc COVID-19 và ca của họ được phát hiện tại biên giới, không có cơ hội lây nhiễm sang cộng đồng địa phương.

Tuy nhiên, chuyên gia Wong cho rằng sẽ mất vài tuần hoặc vài tháng để điều chỉnh các chính sách, trước khi tìm ra chiến lược mở cửa trở lại trên quy mô lớn hơn. Với nhiều quốc gia sử dụng các phương pháp và quy trình xét nghiệm khác nhau, sẽ mất thời gian để xem cách tiếp cận của ai là hiệu quả nhất và không gây gánh nặng cho hệ thống bệnh viện hoặc ảnh hưởng quá nhiều đến cộng đồng nội địa.

Và các chuyên gia nhận định sự thành công của những kế hoạch du lịch này sẽ phụ thuộc phần lớn vào tỷ lệ tiêm chủng của cả du khách và người dân.

Nuno Guerreiro, Giám đốc khu vực Nam Á Thái Bình Dương tại trang web đặt phòng khách sạn và vé máy bay Booking.com, cho biết vaccine là “công cụ thiết yếu” sẽ mở đường cho ngành công nghiệp này. Ông trích dẫn một cuộc khảo sát của Booking.com cho thấy 67% du khách sẽ chỉ đi du lịch đến các quốc gia đã thực hiện các chương trình tiêm chủng.

Singapore là một trong những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất trên thế giới, có 84% trong tổng số 5,5 triệu dân số đã tiêm chủng đầy đủ. Tại Thái Lan, Phuket đã tiêm chủng cho 70% cư dân, còn toàn bộ Thái Lan là 35%. Tại Indonesia, khoảng 98% dân số tại điểm du lịch Bali đã tiêm ít nhất một liều vaccine, trong khi hơn 80% tiêm đầy đủ. Ở quần đảo Riau, 83% dân số đã được tiêm mũi đầu tiên, 58% được tiêm chủng đầy đủ.