Có nên cấm sóng vĩnh viễn nghệ sĩ phát tán sản phẩm âm nhạc dung tục?

Mới đây, ca khúc Fever do rapper Coldzy kết hợp ca sĩ tlinh gây tranh cãi vì ca từ gợi dục, gây sốc nhưng không dán nhãn cảnh báo, phân loại độ tuổi. Sau hai tuần ra mắt, MV lời bài hát thu hút hơn 800.000 lượt xem và nằm trong top thịnh hành của Youtube. 

Không ít khán giả cho rằng những sản phẩm âm nhạc có tác động xấu tới giới trẻ như thế này cần bị nghiêm cấm phát hành. Hơn nữa, nhiều người cho rằng cần xử lý mạnh tay hơn bằng cách cấm sóng vĩnh viễn với những nghệ sĩ liên tục phát tán các sản phẩm âm nhạc độc hại.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Uỷ ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội đã có những chia sẻ về vấn đề này. 

- Theo đánh giá của ông, vì sao ngày càng nhiều sản phẩm âm nhạc dung tục, lời lẽ, hình ảnh không phù hợp tràn lan trên mạng xã hội và các phương tiện truyền thông? 

Sự xuất hiện nhiều sản phẩm âm nhạc dung tục, với lời lẽ và hình ảnh không phù hợp tràn lan trên mạng xã hội và các phương tiện truyền thông, có thể xuất phát từ nhiều lý do.

Thứ nhất là sự thay đổi trong giá trị văn hóa và xã hội. Hiện nay, quan niệm về những gì được coi là phù hợp hoặc không phù hợp trong nghệ thuật và giải trí đang thay đổi. Các tiêu chuẩn về đạo đức và thẩm mỹ có thể khác nhau giữa các thế hệ và các nền văn hóa, dẫn đến sự chấp nhận ngày càng tăng đối với những nội dung trước đây bị coi là dung tục.

Thứ hai là do sự phát triển của mạng xã hội và truyền thông số. Mạng xã hội và các nền tảng truyền thông số đã làm thay đổi cách thức tiếp cận và tiêu thụ âm nhạc. Các nghệ sĩ có thể dễ dàng tự phát hành và quảng bá sản phẩm của mình mà không cần qua các kênh kiểm duyệt truyền thống, dẫn đến việc các sản phẩm âm nhạc không phù hợp có thể dễ dàng tiếp cận với công chúng hơn.

Thứ ba, văn hóa đại chúng quốc tế, đặc biệt là từ các nước phương Tây, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thị hiếu của người trẻ. Nhiều nội dung âm nhạc từ các nền văn hóa này có thể mang tính dung tục hoặc không phù hợp, và khi tiếp nhận và áp dụng vào sản phẩm âm nhạc trong nước, những yếu tố này cũng trở nên phổ biến hơn.

Thứ tư, thị trường âm nhạc ngày càng cạnh tranh gay gắt, các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc luôn tìm cách để sản phẩm của mình nổi bật và thu hút sự chú ý. Việc sử dụng những yếu tố gây sốc, dung tục có thể là một cách nhanh chóng để thu hút sự chú ý từ công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Cuối cùng, tôi cho rằng, sự thiếu kiểm soát và nhận thức chưa đầy đủ về văn hóa và đạo đức trong việc sản xuất và tiêu thụ âm nhạc cũng góp phần vào vấn đề này. Nhiều khi, người tiêu dùng trẻ tuổi chưa đủ kinh nghiệm hoặc nhận thức để phân biệt và đánh giá đúng đắn về giá trị của sản phẩm âm nhạc.

- Vài năm gần đây, nhiều sản phẩm âm nhạc dung tục, phản cảm đã được cơ quan chức năng xử lý. Tuy nhiên, dường như các cơ quan chức năng vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn trong khâu quản lý, kiểm duyệt các sản phẩm âm nhạc trên mạng?

Rất khó cho các cơ quan quản lý trong kiểm duyệt trên không gian mạng vì mỗi ngày, có hàng triệu sản phẩm âm nhạc và video được tải lên internet, khiến việc kiểm duyệt tất cả các nội dung này trở nên cực kỳ khó khăn và tốn thời gian.

Các nội dung dung tục có thể được chia sẻ và lan truyền rất nhanh trên mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến khác, khiến cơ quan chức năng khó có thể kiểm soát và ngăn chặn kịp thời. Có rất nhiều nền tảng phát hành âm nhạc và video trực tuyến, từ các trang web lớn như YouTube, Spotify đến các trang web nhỏ hơn hoặc các mạng xã hội mới nổi. Việc quản lý và kiểm duyệt nội dung trên tất cả các nền tảng này là một thách thức lớn.

Chúng ta còn thiếu nguồn lực và công nghệ. Các cơ quan chức năng hiện còn thiếu nguồn lực và công nghệ cần thiết để thực hiện việc kiểm duyệt một cách hiệu quả và toàn diện. Việc sử dụng công nghệ AI và các công cụ tự động hóa có thể giúp cải thiện tình hình, nhưng vẫn cần nguồn lực đáng kể để quản lý và vận hành. Đội ngũ nhân sự đang thiếu kỹ năng và đào tạo cần thiết để sử dụng các công nghệ kiểm duyệt hiện đại và quản lý nội dung số một cách hiệu quả.

Sự thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý văn hóa, an ninh văn hóa và thông tin truyền thông có thể dẫn đến những lỗ hổng trong việc kiểm duyệt và xử lý nội dung. Quy trình xử lý nội dung dung tục có thể phức tạp và kéo dài, khiến việc phản ứng kịp thời trở nên khó khăn.

Trong khi đó, các nền tảng trực tuyến thường có khả năng thích ứng nhanh chóng với các biện pháp kiểm duyệt, tìm cách né tránh hoặc vượt qua các quy định, và có thể sử dụng các kỹ thuật mã hóa hoặc phân phối nội dung để làm khó việc kiểm duyệt, gây ra thách thức lớn cho các cơ quan chức năng.

Cuối cùng là nhận thức chưa đầy đủ và thiếu sự hợp tác từ phía người dùng. Người dùng, đặc biệt là giới trẻ, có thể thiếu nhận thức về tác hại của việc tiếp cận và chia sẻ các nội dung dung tục.

- Nhiều khán giả cho rằng, cần phải dán nhãn cảnh báo, phân loại độ tuổi có thể hạn chế một bộ phận khán giả trẻ không tiếp xúc với những sản phẩm âm nhạc chưa phù hợp?

Tôi nghĩ rằng, việc dán nhãn 18+ cho các sản phẩm âm nhạc có thể là một biện pháp hữu ích trong việc cảnh báo người tiêu dùng về nội dung không phù hợp và giúp phụ huynh quản lý việc tiếp cận của con em mình đối với những sản phẩm này.

Dán nhãn 18+ có thể giúp cảnh báo khán giả và phụ huynh về nội dung không phù hợp, từ đó giúp họ có quyết định sáng suốt hơn khi tiếp cận hoặc cho phép trẻ em tiếp cận với sản phẩm âm nhạc đó.

Đồng thời, nhãn 18+ cũng có thể đóng vai trò như một công cụ giáo dục, giúp khán giả trẻ hiểu rằng có những nội dung không phù hợp với lứa tuổi của họ và tại sao việc tiếp cận với những nội dung này có thể gây ra tác động tiêu cực.

Tuy nhiên, trong thực tế, việc ngăn chặn hoàn toàn khán giả trẻ tiếp cận với những sản phẩm âm nhạc dung tục thông qua việc dán nhãn là rất khó. Trẻ em và thanh thiếu niên có thể dễ dàng bỏ qua hoặc tìm cách truy cập vào nội dung bị hạn chế thông qua các phương tiện kỹ thuật số và mạng xã hội.

Vì thế, để việc dán nhãn 18+ thực sự hiệu quả, cần có sự kết hợp chặt chẽ với vai trò giám sát của phụ huynh và giáo dục trong nhà trường. Phụ huynh cần được cung cấp thông tin và hướng dẫn về cách thức quản lý và giám sát nội dung mà con em mình tiếp cận. Các nền tảng phát hành âm nhạc và video trực tuyến cũng cần có những biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn, như yêu cầu xác thực tuổi tác, cung cấp các công cụ kiểm soát nội dung cho phụ huynh và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về nội dung.

Cuối cùng, nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc cũng cần có trách nhiệm đối với nội dung họ tạo ra và phát hành. Họ nên cân nhắc về tác động xã hội của sản phẩm âm nhạc và tuân thủ các nguyên tắc đạo đức và quy định pháp luật.

- Có ý kiến cho rằng nên mạnh tay xử lý các nghệ sĩ phát tán sản phẩm nghệ thuật xấu độc bằng cách cấm sóng vĩnh viễn. Quan điểm của ông về điều này thế nào?

Việc cấm sóng có thể giúp bảo vệ các giá trị văn hóa và đạo đức của xã hội, ngăn chặn việc phổ biến các sản phẩm nghệ thuật có nội dung dung tục, không phù hợp hoặc gây hại cho nhận thức và hành vi của giới trẻ. Nghệ sĩ cần có trách nhiệm đối với nội dung mà họ tạo ra và phát hành. Việc cấm sóng những nghệ sĩ không tuân thủ các nguyên tắc đạo đức và văn hóa có thể là một cách để nhắc nhở và yêu cầu họ tuân thủ trách nhiệm này.

Bên cạnh đó, trẻ em và thanh thiếu niên dễ bị ảnh hưởng bởi các sản phẩm nghệ thuật có nội dung không phù hợp. Việc cấm sóng có thể giúp hạn chế sự tiếp cận của họ đối với những nội dung này, bảo vệ sức khỏe tinh thần và phát triển lành mạnh của họ.

Tuy nhiên, việc cấm sóng cũng cần xem xét các khía cạnh như nghệ thuật là một hình thức biểu đạt tự do và sáng tạo. Việc cấm sóng có thể bị coi là vi phạm quyền tự do ngôn luận và tự do nghệ thuật. Cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo không vi phạm quyền này một cách không cần thiết.

Ngoài ra, cấm sóng không phải lúc nào cũng hiệu quả trong việc ngăn chặn sự tiếp cận với nội dung không phù hợp, đặc biệt trong thời đại số hóa. Người dùng có thể dễ dàng truy cập nội dung qua các kênh không chính thống hoặc mạng xã hội, và việc cấm sóng cần có một cơ chế thực thi rõ ràng và minh bạch. Ai sẽ là người quyết định nội dung nào bị cấm? Tiêu chí để đánh giá là gì? Cần có một quy trình công bằng và hợp lý để có những quyết định chính xác, hợp lý, hợp tình.

Tôi tin rằng, việc cấm sóng những nghệ sĩ phát tán sản phẩm nghệ thuật xấu độc là một biện pháp cần thiết trong một số trường hợp, nhưng cần được thực hiện một cách cẩn trọng và kết hợp với các biện pháp khác như giáo dục, nâng cao nhận thức và kiểm soát nội dung, tìm ra sự cân bằng giữa bảo vệ giá trị văn hóa, đạo đức và quyền tự do nghệ thuật.

- Theo ông, những giải pháp nào có thể ngăn chặn triệt để tình trạng các ca khúc gợi dục, phản cảm phát hành tràn lan trên không gian mạng?

Theo tôi, để ngăn chặn triệt để tình trạng các ca khúc gợi dục, phản cảm phát hành tràn lan trên không gian mạng, cần có một chiến lược toàn diện, kết hợp nhiều giải pháp từ quản lý, kiểm soát, giáo dục đến sự tham gia của cộng đồng.

Đối với quản lý, chúng ta cần có các quy định pháp lý rõ ràng và cụ thể hơn nữa về nội dung âm nhạc, đặc biệt là những nội dung liên quan đến tình dục và các yếu tố phản cảm; Tăng cường kiểm duyệt nội dung trên các nền tảng phát hành âm nhạc, video trực tuyến. Các nền tảng này nên có trách nhiệm và cơ chế để ngăn chặn việc phát hành những ca khúc không phù hợp.

Về công nghệ, các nền tảng cần sử dụng công nghệ AI và công nghệ mới khác để tự động phát hiện và ngăn chặn các nội dung không phù hợp trước khi chúng được phát hành rộng rãi. Các nền tảng cần nâng cao hệ thống bảo mật để ngăn chặn việc phát tán nội dung vi phạm qua các kênh không chính thống.

Về công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, chúng ta cần tăng cường giáo dục, nâng cao nhân thức về đạo đức, văn hóa, giúp người trẻ hiểu rõ hơn về tác hại của các nội dung gợi dục, phản cảm và khuyến khích họ tiếp cận với các sản phẩm nghệ thuật lành mạnh; Tổ chức các chương trình, hội thảo để nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ về cách phân biệt và đánh giá nội dung âm nhạc phù hợp.

Về phía gia đình và cộng đồng, phụ huynh cần quan tâm và giám sát việc tiếp cận nội dung âm nhạc của con em mình. Họ cũng cần hướng dẫn, trao đổi với con cái về những giá trị đạo đức và cách tiếp cận nghệ thuật lành mạnh. Khuyến khích cộng đồng báo cáo các nội dung âm nhạc không phù hợp trên các nền tảng phát hành để giúp việc kiểm duyệt và loại bỏ các nội dung này trở nên hiệu quả hơn.

Về trách nhiệm của nghệ sĩ và nhà sản xuất, nghệ sĩ và nhà sản xuất cần tuân thủ các quy tắc đạo đức nghề nghiệp, tránh việc phát hành các ca khúc có nội dung gợi dục, phản cảm. Họ cũng nên nhận thức được trách nhiệm của mình đối với khán giả, đặc biệt là giới trẻ. Khuyến khích việc sáng tạo và phát hành các sản phẩm nghệ thuật chất lượng, mang tính giáo dục và văn hóa cao.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần hợp tác với các tổ chức quốc tế và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác trong việc quản lý và kiểm soát nội dung âm nhạc không phù hợp. Xây dựng các cơ chế hợp tác để đối phó với việc phát hành và phát tán nội dung không phù hợp xuyên biên giới.