Bài phát biểu 'gây sốt' của nữ đại biểu tỉnh Phú Yên ở nghị trường Quốc hội

Kính thưa Quốc hội,

Năm 2020, Chính phủ ghi được rất nhiều điểm tốt trong lòng người dân cả nước. Điểm tốt về sự nỗ lực, quyết liệt, sáng tạo trong chỉ đạo, điều hành, hoạt động; điểm tốt về sự đồng hành, chia sẻ, cứu trợ người dân trong phòng, chống đại dịch, thiên tai.

Từ chủ trương của Đảng, Chính phủ và lãnh đạo Chính phủ đã lan tỏa tinh thần mạnh mẽ, khơi dậy trong sức dân một sức mạnh nội tại, khả năng chống chịu, đồng sức, đồng lòng, ứng biến vững vàng trước những tác động tiêu cực.

Thành quả lớn nhất mà Chính phủ đã đạt được là chỉ số về niềm tin của người dân, là sự đoàn kết, tương thân tương ái, người trong một nước phải thương nhau cùng, tình đồng bào, tình đồng chí, hình ảnh các y bác sĩ, những người lính, chiến sĩ và cả người dân dù không ruột rà, máu mủ nhưng chẳng ngại gian nguy lao mình vào điểm nóng như một nghĩa vụ cao đẹp đã thật sự ghi dấu ấn vô cùng đặc biệt về lòng yêu nước, về tình quân dân, về sự trung hiếu với Tổ quốc trong thời bình hôm nay.

Bên cạnh điểm sáng ấy, tôi rất mong Chính phủ cần thay đổi một thói quen trong các báo cáo hằng năm, nếu không nhận ra rất có thể sẽ tạo thành căn bệnh đùn đẩy, né tránh trong việc làm rõ, xử lý trách nhiệm.

Đó là việc đánh giá chung những tồn tại, hạn chế mà không chỉ mặt đặt tên, gắn địa chỉ cụ thể từng nội dung, lĩnh vực còn yếu kém. Chính phủ nói một số địa phương, cơ quan, đơn vị; Chính phủ nêu có lúc, có nơi; Chính phủ nhìn nhận vẫn còn tình trạng thiếu quyết liệt, thiếu tinh thần trách nhiệm thì chắc chắn không chỉ là một số mà phần lớn các bộ, ngành, địa phương sẽ nhẹ nhàng nghĩ Chính phủ nói ai thôi không phải nói mình đâu.

Tôi cho rằng, trong bối cảnh khó khăn hiện nay, việc làm rõ, chỉ rõ những tồn tại, hạn chế ở từng nội dung, lĩnh vực vì thiếu trách nhiệm để xảy ra sai sót, gây tốn kém nguồn lực càng cần phải được quan tâm, xử lý với tinh thần thẳng thắn, quyết liệt gấp đôi, gấp ba.

Kính thưa Quốc hội,

Quan sát và lắng nghe dư luận xã hội là một phần tất yếu trong công tác điều hành, quản lý nhà nước. Tôi tin Chính phủ sẽ thừa hiểu không phải tự nhiên mà phần lớn xã hội đã bức xúc và giận dữ khi nhắc về bộ sách giáo khoa lớp 1 trong thời gian gần đây.

Đây là năm đầu tiên áp dụng một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa theo hình thức xã hội hóa trong điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu thốn, đội ngũ giáo viên cấp tiểu học chưa thể đạt yêu cầu cao hơn, chắc chắn sẽ gặp nhiều bỡ ngỡ.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định, chúng ta học tập, tham khảo rất nhiều nước và áp dụng mỗi nơi một ít vào chương trình giáo dục đổi mới, vì vậy sách giáo khoa khi biên soạn cũng bị gọt, đẽo theo một hệ thống chưa hoàn thiện.

Muốn biên soạn bộ sách hoàn chỉnh thì trước hết phải có sẵn hoặc xây dựng hệ thống khoa học chuẩn chỉnh, nhưng chúng ta lại làm theo kiểu cuốn chiếu từng giai đoạn, chỗ nọ có thể phá vỡ chỗ kia. Không riêng gì một bộ sách, mà cả 5 bộ sách đều dính vào các lỗi cơ bản về nguyên tắc biên soạn, về bản quyền, về ngữ liệu mà lỗi trong sách giáo khoa chỉ có sai hoặc đúng, chứ không có lỗi "nội dung chưa phù hợp".

Điều đó càng bộc lộ rõ hơn về một quy trình thẩm định, phát hành sách còn lỏng lẻo, dễ dãi, vội vàng đến khó tin. Cách đùn đẩy trách nhiệm như một trận đấu bóng không có trọng tài điều khiển, khi xảy ra sự cố cũng thật quá khó hiểu và không thể hài lòng dư luận. Tôi cho rằng có rất nhiều cách cư xử ứng phó với sự cố thông tin bằng cách đối xử tử tế với những người làm công tác giáo dục.

Đọc báo cáo và lắng nghe giải trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo về bộ sách giáo khoa, tôi chỉ có thể nói rằng người lớn đã sai rồi, sai trong cách tiếp cận ngược, sai trong lối tư duy ngược, chẳng có nơi đâu làm sách cho trẻ nhưng lại mang ý chí và tham vọng của những người lớn, nó quá sức đối với một sự tiếp thu của đứa trẻ.

Chẳng có Hội đồng thẩm định sách giáo khoa các quốc gia nào mà thẩm quyền còn thua giáo viên. Chẳng có nơi đâu là cho phép giáo viên thay hoặc điều chỉnh ngữ liệu khác nhau khá phù hợp so với sách giáo khoa. Một đội ngũ có trình độ, có bề dạy và nghiên cứu khoa học, học hàm, được nhà nước đào tạo bài bản mà biên soạn sách còn gặp nhiều thiếu sót và hội đồng thẩm định yêu cầu thay vẫn bảo vệ đến cùng, thì với trình độ bằng cấp của giáo viên còn thấp hơn thì giáo viên nào tự tin nói rằng tôi sẽ dùng ngữ liệu đúng hơn so với các giáo sư, tiến sĩ.

Sách giáo khoa là nền tảng xây dựng trí thức, có nơi nào lại xem sách là tài liệu để thể hiện chương trình giáo dục như ở ta không và chúng ta sẽ dạy gì cho trẻ về thái độ trân trọng, nâng niu dành cho sách giáo khoa.

Kính thưa Quốc hội, giá trị một bộ sách giáo khoa khác hoàn toàn với một sản phẩm hàng hóa thông thường. Nếu chấp nhận một bộ sách như một lốp xe đầy những mảnh chắp vá để tiếp tục vận hành thì tôi cho đó là một thái độ thỏa hiệp rất nguy hại, là sự xem nhẹ giá trị nhân văn trong sáng của Tiếng Việt mà rất cần được truyền dạy một cách thấu hiểu, cẩn trọng, tận tâm, tận tụy đối với từng đứa trẻ vừa bước qua tuổi mầm non.

Cá nhân tôi trước khi lên tiếng về vấn đề này đã mua sách về đọc, ghi chép, liệt kê từng nội dung mà mình chưa hiểu thấu, đã gặp gỡ giáo viên và phụ huynh để thảo luận, đã tham khảo ý kiến từ các nhà chuyên môn về ngôn ngữ tâm lý học. Tôi tin họ có thừa năng lực, đủ phẩm chất và tâm thức để có góc nhìn khoa học, thấu đáo trong giáo dục trẻ em.

Với những phân tích nêu trên, tôi kiến nghị Chính phủ và các bên liên quan cần có trách nhiệm trong việc bày tỏ thái độ, quan điểm đúng đắn đứng về phía quyền lợi của người học, nhất là trẻ em phải đảm bảo rằng các quyền của trẻ thông qua giảng dạy văn hóa cần phải được bảo vệ và thực thi nghiêm túc.

Xin đừng trút lên gánh nặng áp lực cho đội ngũ giáo viên, bởi chính họ cũng cần được bảo vệ trong sự cố này. Hãy dành sự công tâm, trước hết dành cho giáo viên, cho học sinh và phụ huynh học sinh.

Thứ hai, tôi rất mong với tất cả niềm tin vào một Chính phủ kiến tạo. Tôi mong các cơ quan, bộ phận có trách nhiệm cần mạnh dạn nhìn thẳng sự thật, có thể cân nhắc cho dừng sử dụng những bộ sách giáo khoa có chất lượng thấp, cần thiết thì nên lùi thời gian lại để hoàn thiện chặt chẽ hơn về mọi mặt. Bác Hồ kính yêu đã dạy rằng giáo dục trẻ em như trồng một cây non và đối với việc trồng người “dục tốc sẽ bất đạt”.

Thứ ba, tôi rất mong Chính phủ cần làm rõ trách nhiệm trong sự cố về sách giáo khoa lớp 1, đặc biệt là lỗi sai về trách nhiệm cần phải được giải quyết, xử lý thật nghiêm minh ở từng khâu, từng cấp, từng bộ phận, xem xét, bổ sung, thay đổi, điều chỉnh Hội đồng thẩm định sách giáo khoa, không thể dừng lại ở việc rút kinh nghiệm và càng không thể trấn an dư luận bằng sợi dây kinh nghiệm. Không có người dân nào đủ kiên nhẫn rút mãi sợi dây vô định này bằng sức lực của niềm tin.

Kính thưa Quốc hội, giáo dục là xây dựng con người và xây dựng con người hay trồng người, điều đầu tiên hơn hết là nhận thức đúng đắn về hệ giá trị từ trong nhà trường đến xã hội. Và tôi nghĩ, chi phí cho những điều này không phải bằng ngân sách nhà nước, bằng vốn đầu tư công mà bằng sức mạnh của tư duy và lòng trắc ẩn đối với vận mệnh của quốc gia, dân tộc.

Xin trân trọng cảm ơn.