Ai tôn vinh nữ sĩ Hồ Xuân Hương là 'Bà chúa thơ Nôm'?

Nghệ An

Theo sách giáo khoa Ngữ văn 11 - Chương trình 2006, nữ sĩ Hồ Xuân Hương chưa rõ năm sinh, năm mất, quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An nhưng sống chủ yếu ở kinh thành Thăng Long. Sinh thời, bà đi nhiều nơi và thân thiết với nhiều danh sĩ, có người nổi tiếng như Nguyễn Du. Cuộc đời, tình duyên Hồ Xuân Hương nhiều éo le, ngang trái.

Người phụ nữ không hạnh phúc

Nổi bật trong sáng tác thơ Hồ Xuân Hương là tiếng nói thương cảm với người phụ nữ, là sự khẳng định, đề cao vẻ đẹp và khát vọng của họ.

Tự tình

Bài thơ “Tự tình” thể hiện tâm trạng, thái độ của Hồ Xuân Hương: vừa đau buồn, vừa phẫn uất trước duyên phận, gắng gượng vươn lên nhưng vẫn rơi vào bi kịch.

Thất ngôn tứ tuyệt

Thất ngôn tứ tuyệt là thể thơ mỗi bài có 4 câu và mỗi câu 7 chữ, trong đó các câu 1, 2, 4 hoặc chỉ các câu 2, 4 hiệp vần với nhau ở chữ cuối. Thể thơ này ra đời vào thế kỉ XII vào thời nhà Đường, ở Trung Quốc.

Qua đèo ngang

“Qua đèo ngang” là bài thơ của bà Huyện Thanh Quan. Bà tên thật là Nguyễn Thị Hinh (1805-1848), người Hà Nội ngày nay. Bà sinh ra trong gia đình khoa bảng, cha đỗ đạt cao, làm quan cho nhà Hậu Lê. Dưới thời vua Minh Mạng, bà được mời vào kinh giữ chức Cung Trung Giáo Tập để dạy học cho các công chúa và cung phi.

Xuân Diệu

Năm 1958, tiểu luận “Hồ Xuân Hương - Bà Chúa thơ Nôm” của nhà thơ Xuân Diệu in trên tạp chí Văn Nghệ, sau này được đưa vào cuốn “Các nhà thơ cổ điển Việt Nam”. Gọi nữ sĩ Hồ Xuân Hương là “Bà Chúa thơ Nôm”, có lẽ nhà thơ Xuân Diệu đều nhằm vào cả khí chất con người lẫn phong cách sáng tác của bà.

Tăng tiến

Nghệ thuật tăng tiến làm cho nghịch cảnh của nhân vật trữ tình càng éo le hơn: mảnh tình - san sẻ - tí - con con. Mảnh tình vốn đã ít, đã bé, đã không trọn vẹn lại còn phải “san sẻ” thành ra gần như chẳng còn gì (tí con con) nên càng xót xa, tội nghiệp hơn. Câu thơ nói lên cả nỗi lòng của người phụ nữ trong xã hội xưa, khi cảnh chồng chung vợ chạ đối với họ không phải xa lạ.